Teak

Voor veel mensen is een schip pas compleet als er een mooi teakdek op ligt. De voordelen:

• het dek is altijd stroef, zowel nat als droog
• een teakdek hoeft niet gelakt of geolied te worden (en heeft dus “geen” onderhoud)
• het heeft een prachtig grijze tint als je van een zoutwaterreis terug komt
• het heeft een mooie, nautische uitstraling

Het eerste teakdek werd gelegd in 1979 bij de restauratie van de Zeeuwse Poon ‘Ouderhoek’ op de Hoop te Workum: een 40 mm dik (!) dragend dek, gebreeuwd en afgedicht. Het laatste dekwerk betrof het fijn vlak schuren van een in Italië gelegd dek op een Hallberg-Rassy van 48 voet met veel te smalle rubbernaadjes. Mogelijk kunt u uw voordeel doen met deze ervaringen, opgedaan in de afgelopen 30 jaar.   Overwegingen bij onderhoud van een teakdek Er zijn veel verschillende jachtdekken:  smal en breed, dik en dun, wel of niet geschroefd, wel of niet op multiplex, diverse afmetingen rubbernaden, goed of matig afgewaterd gelegd, meestal teak maar soms ook Oregon of hardhout. In het algemeen kan een goed gelegd en verstandig onderhouden dek best 20 of 25 jaar meegaan. Dit kan bijvoorbeeld bij een dek op een Contest of Hallberg, als die elke winter in de winterberging of onder een (ademende) tent gaat, na 7 jaar de eerste lichte schuurbeurt krijgt, en na 14 jaar de tweede. Omdat er bij elke schuurbeurt 1 à 1½ mm aan materiaal weggenomen wordt, nader je bij de derde schuurbeurt de onderkant van de rubbernaad en ook de bovenkant van de schroef. Dit is vaak het moment om de naden opnieuw uit te frezen en te rubberen. Samen met het demonteren van dekbeslag is die derde beurt een tijdrovende en dus een dure onderneming. Dit is de reden om een schuur- en onderhoudsbeurt zo lang mogelijk uit te stellen. Daarom: schuur een teakdek nooit voor een  mooi effect of voor de verkoop! Wantrouw de adviseur die voorstelt dit wel te doen. In zekere zin schrijft u met een vervroegde schuurbeurt een duur teakdek versneld af. Aan de andere kant geeft een zwaargegroefd dek ruimte aan schimmel en alg om zich op de groefbodem te vestigen en het zachte hout verder aan te tasten, waardoor de groeven dieper worden, meer water vasthouden, en dit proces zichzelf versnelt. Dus te laat schuren is ook niet gewenst.

Juist omdat een teakdek zo’n kostbaar bezit is, kan de verleiding groot zijn iets extra’s te willen doen ter bescherming. In veel gevallen is dit niet verstandig. Alles op het gebied van olie, lak of impregneermiddel is af te raden vanwege het verlies aan stroefheid. Ook kan het hechtvermogen afnemen bij toekomstige reparaties of bij opnieuw rubberen. Gelukkig is er wel een aantal andere maatregelen die u kan treffen. De afbraak van het natuurproduct teakhout komt met name door de uv-straling van de zon. De regen voert de afbraakproducten dan af. Je zou de levensduur van een teakdek uit kunnen drukken in een beperkt aantal “zonnedagen”. Vandaar dat het raadzaam is om in de winter het schip, al vanaf het eerste jaar, te stallen in een winterberging of onder een ademende tent. Een vaak bevaren schip op zout water zorgt voor een gladder en minder gegroefd dek. Schuur zo laat mogelijk, en dan vooral op de niet of minder belopen plekken. Bij een stilliggend schip op zoet water ligt het anders. Dankzij de schoner wordende lucht kunnen alg en schimmel zich gemakkelijker verspreiden en vestigen dan 20 jaar geleden. Ruw gegroefde dekken worden daarom tegenwoordig sneller groen. Het gebruik van de hogedrukspuit of borstelen in de lengterichting van het hout is absoluut af te raden. Het zorgt er namelijk voor dat het zachtere, enigszins aangetaste hout op de bodem van de groeven wegspoelt. Waardoor er meer water achterblijft en alg en schimmel makkelijker en agressiever terug komt. Het is beter af en toe te varen op zout water, of het zoutwatereffect na te bootsen door het aanbrengen van Boracol (met als meest actieve bestandsmiddel het zout borax, na NaCl het tweede zout in de oceaan). Bij voorkeur aanbrengen op een droog dek bij matige temperatuur in de schaduw, waarbij het dek na het aanbrengen niet te snel droogt, en liever zelfs licht vochtig wordt gehouden. Hoe meer tijd het zout heeft om dieper in het hout te trekken, hoe later het wordt weggespoeld met regenwater. Pas wel op bij teak op staal: de meeste zouten, waaronder borax, versnellen de roestvorming.

Onthoud ook nauwkeurig de plekken die na een regenbui steeds het langst nat blijven (vaak rond openstaande rubbernaadjes). Controleer deze en laat ze tijdig behandelen. Dit is des te belangrijker bij een teakdek op multiplex of op staal. Bij staal is er namelijk de kans dat water bij het staal komt en, met name bij de schroeven, voor roest zorgt. Roest zorgt voor een groter volume, en dus grotere scheurtjes in het hout, waar weer meer water door kan. Zout water is nu juist een nadeel, omdat het zorgt voor agressievere roestvorming. Bij multiplex komt het water, bijvoorbeeld via zo’n loszittend rubbernaadje, vrij makkelijk in contact met de bovenste fineerlaag. De bovenste laag zwelt enigszins op en zorgt voor haarscheurtjes in de melamine lijmlaag, zodat de tweede fineerlaag op kan zwellen, etcetera. Eenmaal nat krijg je multiplex eigenlijk nooit meer echt droog. Het werkt als een spons: water komt er makkelijk in en, onder een teakdek, moeilijk weer uit. Verklein dit risico voor uw schip door nauwkeurig de rubbernaden te (laten) dichten! Zorgvuldig onderhoud is hier een eerste vereiste. Een teakdek op multiplex op staal of aluminium geschroefd stapelt helaas alle hierboven genoemde nadelen keurig op. Dit zorgt voor een onnodig korte levensduur. Nauwkeurig onderhoud is hierbij dus essentieel. Ten slotte,als u betrokken bent bij de nieuwbouw van uw schip, en u kiest voor een teakhouten dek, zorg dan dat regen- of buiswater vlot weg kan door middel van:

• Voldoende dekronding: dit lijkt zo logisch, maar het komt toch vaak voor dat ontwerpers van nieuwgebouwde schepen hier onvoldoende rekening mee houden.
• Het weglaten van de lage randen tegen het boeisel: op die uiterste 6 cm loop je toch niet. Het water is dan sneller weg na een regenbui en het dek sneller droog.

De Skotsetrije-aanpak De conditie van uw dek wordt geanalyseerd en u krijgt een onderhoudsadvies. Het is goed mogelijk dat u met dit advies een dure reparatie kunt uitstellen of voorkomen. Verder kunnen alle voorkomende reparaties uitgevoerd worden: van het dichten van een open naadje tot een complete renovatie (het uitfrezen van de rubbernaden en weer nieuw afrubberen en schuren, met het verdiepen van bestaande schroeven als dat nodig is). En als het renoveren niet meer lonend is, kunnen we een compleet nieuw dek aanbrengen, als u wilt, op de duurzame Skotsetrije manier.

Bij het leggen van teakdekken onderscheidt de Skotsetrije zich namelijk van andere bedrijven door een volstrekt andere aanpak: het dek wordt gelegd met doorlopende rubbernaden van boven naar beneden. Bij de eerste twee schuurbeurten van het dek maakt dat nog geen verschil, maar na de derde of vierde schuurbeurt wel:  er blijft voldoende rubber staan voor een adequate  afdichting. Door deze aanpak is het tijdrovende overfrezen en herrubberen verleden tijd. Een in aanleg iets duurdere manier van dekleggen, maar die betaalt zich later terug. Vaak hoor je dat een dikker teakdek beter is dan een dunner teakdek. Dit is soms waar, als het gaat om een dragend, constructief dek zoals bijvoorbeeld op een houten schip. Maar verder zijn er toch vooral redenen om te kiezen voor een dunner teakdek:

• Over het algemeen wil je het zwaartepunt van een schip niet omhoog brengen. Elke kilo minder dekgewicht komt de stabiliteit ten goede.
• Uitgaande van een maximale levensduur van het afdichtingsrubber van 25 jaar en een lichte schuurbeurt om de 7 jaar “benut” je slechts de bovenste 5 mm van het teak. Doe daar nog een paar mm bij voor de stevigheid en montagegemak en meer dan 8 à 10 mm is niet nodig. Schroeven zijn natuurlijk ongewenst in verband met onnodige gaten in het dek, maar gelukkig zijn ze met de huidige (vacuüm-)lijmtechnieken toch al niet meer nodig.
• Verder is teakhout is een zeer bijzonder en eindige grondstof. Elke boom die niet wordt gekapt kunnen we doorgeven aan de volgende generatie.

Ten slotte nog iets over teak fabrieksdekken: in principe een geweldige en economische oplossing, maar in de praktijk komen we bij jonge fabrieksdekken erg ondiepe rubbernaadjes tegen, met name bij de lijfhouten. Zodoende kan je al in een vroeg stadium aanlopen tegen duur restauratiewerk. Weet daarom wat u koopt! Doe uw voordeel met onze ervaring en maak een afspraak, of kom eens langs voor een vrijblijvend advies.